SURA RUTI
SURA RUTI
R U T I
Faza 1
I.
Awu’a Gelimelekhi andrõ, i’ohe wo’omonia ba ononia matua, si dombua. Mate
Gelimelekhi ba ononia andrõ. II. Mangawuli Na’emi. III. Lõ farõi khõnia Ruti
andrõ.
1 I. Me luo zanguhuku andrõ, ba samuza ma’õkhõ, ba lofo
ba danõ. Ba so zaheta, banua Mbetilekhema Yuda, i’ohe wo’omonia ba ononia matua,
dombua, ba isaŵa danõ Ndraono Moabi.
2 Tõi zawu’a andrõ, ba Elimelekhi, ba Na’emi dõi wo’omonia
ba Maloni ba Khiliyoni dõi nononia andrõ — mado Geferayi, banua Mbetilekhema Yuda.
Ba larugi danõ Ndraono Moabi ba la’iagõ da’õ.
3 Ba mate wo’omo Na’emi andrõ. Elimelekhi, ba hatõ ya’ia
ba ononia andrõ si dombua.
4 Ba mangowalu nononia andrõ, ono Ndraono Moabi lahalõ;
Orafa dõi zi sambua ba Ruti zi sambua. Ba sosó ira ba da’õ, mato mewulu fakhe.
5 Ba mate gõi zi darua andrõ, Maloni ba Khiliyoni, ba
ira alawe andrõ zi tosai, lõ’õ sa’ae ononia andrõ, si darua, ba lõ fo’omonia
andrõ.
6 II. Ba maoso Na’emi, i’ohe numõnõnia andrõ, mangawuli,
aheta ia ba danõ Ndraono Moabi, me no irongo ba da’õ, ba danõ Ndraono Moabi, no
ihakhõsi tõdõ mbanuania Yehowa ba no ifuli ibe’e khõra mbalazo.
7 Ba irõi mbanua andrõ, ba zi sosó ia mege, ba fao khõnia
numõnõnia andrõ si dombua. Ba me ba lala so ira, ba wangawuli ba danõ mado Yuda,
8 ba imane Na’emi khõ numõnõnia andrõ, si dombua: Mi’ae
mifuli ami, sõkhi na faoma mangawuli ami yomo khõ ninami! Yamusulõni khõmi Yehowa
wa’omasimi zi mate andrõ ba fa’omasimi ndra’odo!
9 Na mitema da’õ khõ Yehowa, ba lõ zi lõ misõndra zahono
ami, yomo khõ ndra matuami dania, darua ami! Ba fa’ago bawa ia khõra.
10 Ba mege’ege sibai ira, ba lamane khõnia: Fao sa’ae
ndra’aga khõu ba niwami andrõ!
11 Ba imane Na’emi: Mifuli ami, onogu, hadia, wa fao ami khõgu?
Hadia, so na nono matua ba dalugu, fo’omomi dania?
12 Mifuli ami, ya’ami onogu, mi’ae’e! satua sa’ae ndra’odo;
tebai sa’ae mõido nihalõ. Ba na umane dõdõgu ena’õ: So na dõtõnafõgu! ba na
bongi andre falukhado ndra matua ba na mo’onodo ono matua, ena’õ,
13 — ba hadia, mibase’õ irege ebua da’õ? Hadia, nitaha
manõ ami, lõ mõi nihalõ? Bõi, ya’ami ira onogu! Abu sibai sa dõdõgu ami; ya’odo
sa, ba no si gõna tanga Yehowa!
14 Ba ifuli mege’ege sibai ira; ba Orafa, ba fa’ago bawa khõ
ninania, ba Ruti andrõ, ba i’olembai ia.
15 III. Ba imane Na’emi: Me no ifuli ia kala’edomõ ba
niwara ba khõ Lowalangira, ba fuli’õ gõi, o’õ gala’edomõ!
16 Ba imane Ruti: Bõi forege khõgu, urõi ndra’ugõ, fa ufulido,
lõ faodo khõu! Ba zi mõi ndra’ugõ sa, ba da’õ mõi ndra’o gõi, ha ba zi so’õ, ba
da’õ gõi sodo, iwau niwagu, ba Lowalangiu Lowalangigu;
17 ba zi mate ndra’ugõ, ba da’õ gõi matedo, ba ba da’õ
ndramuko’o ndra’odo; yamulau khõgu nilau dõdõnia Yehowa — ha fa’amate zamabali ya’ita!
18 Ba me i’ila Na’emi, no aro dõdõ da’õ, ba wefao khõnia,
ba ibato wamarou ya’ia.
19 Ba mofanõ zi darua andrõ ba larugi Mbetilekhema. Ba me
mõi ira miyomo ba Mbetilekhema, ba humufa mbanua ma’asambua, ba khõra andrõ, ba
lamane: Da’õ Na’emi andrõ?
20 Ba imane khõra: Bõi mibe’e tõigu Na’emi, (wa’omasigu)
Mara (sabu tõdõ) mibe’e tõigu; noa sa’ae oya nifatõrõ Zi lõ ambõ fa’abõlõ khõgu
fa’abu dõdõ.
21 Si so ndra’o, me mofanõdo ba si lõ’õ, me i’ohe mangawuli
ndra’odo Yehowa; ba hadia wa mibe’e tõigu Na’emi, me noa sa’ae ihõndrõgõ ndra’o
Yehowa, me no ifatõrõ khõgu wa’abu dõdõ Si lõ ambõ fa’abõlõ?
22 Ba bõrõta wamasi gandru, me larugi Mbetilekhema Na’emi
andrõ ba umõnõnia Ruti andrõ, Iraono Moabi, si no fao khõnia, moroi ba danõ
Ndraono Moabi.
R U T I
Faza 2
I. Mangozaragõ lai gandru Ruti ba nowi Mboasi. II. Fa’ebua dõdõ Mboasi khõnia.
III. I’ombakha’õ da’õ khõ ninania Ruti.
1 I. Ba so nakhi Na’emi andrõ, talifusõ Gelimelekhi,
niha so’ana’a, Boasi dõinia.
2 Ba imane Ruti andrõ, Iraono Moabi, khõ [ninania]
Na’emi: Damõido ba nowi [zonowi] ba wangozaragõ lai, moroi furi zebua tõdõ khõgu!
Ba imane khõnia: Ae’e, onogu!
3 Ba mõi ia, irugi ba mangozaragõ lai ia ba nowi
andrõ, moroi furi zamasi: ba hulõ zi no muŵa’õ khõnia, wa no khõ Mboasi andrõ
nowi andrõ, Boasi talifusõ Gelimelekhi.
4 II. Ba hiza ba so moroi yomo ba Mbetilikhema
Mboasi, ba i’owai zamasi, imane: Yamutolo ami Yehowa! Ba latema linia, lamane khõnia:
Yamufahowu’õ ndra’ugõ Yehowa!
5 Ba imane Boasi khõ zawuyunia andrõ, sanaro
samasi: Ha õkhõ nono alawe andrõ?
6 Ba imane khõnia sawuyu andrõ, sanaro samasi: Ono
Ndraono Moabi, ya’ia zi fao khõ Na’emi no moroi ba danõ Ndraono Moabi.
7 No isofu, imane: Hadia, tola u’ozaragõ lai, he
ba gotalua ngambõbõ, moroi furi zamasi? ba so ia, ba lõ nibatonia, i’otarai zi
hulõ wongi, irugi iada’e, ba ma’ifu lõ solombase ia.
8 Ba imane Boasi khõ Ruti: Õrongo, onogu: Bõi ae
ba nowi bõ’õ, ba wangozaragõ lai, bõi rõi da’e; faofao’õ ba nono alawe khõgu.
9 Tõngõni nowi andre, ba zamasi ira, ba o’õ ira:
noa sa ube’e li ba zawuyugu andrõ, fa bõi lategu’õ. Ba na owõkhi dõdõu, ba ae
ba migõ andrõ, ba badu nita’u zawuyugu.
10 Ba ifalõgu tou ia ba danõ, imane khõ Mboasi: He
moroi, wa falukhado khõu wa’ebua dõdõ, wa õfaigi ndra’o, lõ lai wa no niha
baero ndra’odo?
11 Ba itema linia Boasi, imane khõnia: Noa sa la’ombakha’õ
khõgu fefu, he wisa ndra’ugõ khõ ninau andrõ, me no mate wo’omou, awõ wa no
õrõi ndra amau inau ba banuami, we’amõi ba niha bõ’õ, si lõ õrai mila mege.
12 Yamusulõni khõu Yehowa nilaumõ andrõ, ya lõ ambõ
luou khõ Yehowa, Lowalangi Ndraono Gizeraëli, ba zi mõi’õ mangalui saŵatõ, barõ
gafinia.
13 Ba imane khõnia: He Tua, ena’õ na sebua tõdõ
ndra’ugõ khõgu! Noa sa õrara dõdõgu ba no õhaogõ wehede khõ genoniu ira alawe,
lõ lai wa tenga si mane enoni ira alawe khõu ndra’odo.
14 Ba me inõtõ wemanga, ba imane khõnia Boasi: Ae
ba da’e ba ā wõfõ gõma, ba ungugõ ba nirõ aiso andrõ gõu kue! Ba mudadao ia ba
ngai zamasi andrõ, ba ibe’e õnia mbõra nifakoë, tobali abuso ia ba so zi tosai khõnia.
15 Ba me ifuli mõi, ba wangozaragõ lai, ba ibe’e li
ba zawuyunia Boasi, imane: Hana na ba gotalua ngambõbõ gõi itutuyu, bõi mitegu
ia.
16 Midõni na’i ma’ifu khõnia ba ngambõbõ, mirõi tou,
ena’õ i’ozaragõ, ba bõi mihedehede’õ ia!
17 III. Ba mangozaragõ lai ia ba nowi da’õ, irege
bongi, ba me ibõbõrõ ni’ozaragõnia, ba no arakha dombua yõu gandru.
18 Ba i’ohe, ba me irugi yomo, ba i’ila inania ni’ozaragõnia.
Ba isao’õ baero zi tosai khõnia mege, me abuso ia, ibe’e khõ ninania.
19 Ba imane khõnia inania: Heza mangozaragõ lai
ndra’ugõ ma’õkhõ, heza mohalõŵõ’õ? Ya’ahowu zanolo ya’ugõ! Ba itunõ khõ
ninania, heza mohalõŵõ ia, imane: Boasi dõi niha andrõ, sohalõŵõ ndra’o ma’õkhõ.
20 Ba imane Na’emi khõ numõnõnia: Yamufahowu’õ ia Yehowa,
me lõ nibõdania fa’ahakhõ dõdõnia, he ba zauri andre ba he ba zi no mate andrõ.
Ba imane na khõnia Na’emi: Ga’ada niha andrõ, sananu ya’ita ena’õ.
21 Ba imane Ruti, Iraono Moabi andrõ: Noa sa gõi iŵa’õ
khõgu: Faofao ndra’ugõ ba zõhalõŵõ khõgu, irege awai mbasitõgu khõra.
22 Ba imane Na’emi khõ numõnõnia Ruti: Lau, onogu!
fao ndra’ugõ khõ nono alawe andrõ khõnia; lõ’õ mõtõ lafasao’õ ba nowi niha bõ’õ!
23 Ba faofao ia ba nono alawe andrõ khõ Mboasi,
irege awai wamasi rigi ba famasi gandru: ba khõ ninania sa’ae i’iagõ.
R U T I
Faza 3
I. Mõi khõ Mboasi ba golayama mbasitõ Ruti, niŵa’õ Na’emi khõnia. II.
Ifabu’u khõnia Boasi ihalõ ia, ba mamuala ia khõnia.
1 I. Ba imane khõnia inania Na’emi: Ufaigi khõu
zahono Ndra’ugõ, onogu, ena’õ sohahau tõdõ ndra’ugõ.
2 Hiza, Boasi andrõ, si faofao’õ ba nono alawe
andrõ, ba no ga’ada, ba manõri gandru ia ba golayama mbasitõ bongī.
3 Ba ondri, bayoini fanikha ndra’ugõ, ba onukha ba
ae mitou ba golayama mbasitõ; ba bõi i’ila wa ya’ugõ, irege no aefa manga ia,
ba irege no ibadu nagu.
4 Ba na aefa da’õ, na mõrõ ia, ba tõngõni
5 Ba imane: Fefu hadia ia niŵa’õu, ba u’o’õ!
6 Ba mõi ia mitou, ba golayama mbasitõ, ahori i’o’õ
niŵa’õ ninania khõnia.
7 Ba me no manga Mboasi ba me no ibadu nagu, me ohahau
sa’ae dõdõnia, ba mõi ia mõrõ ba gero mbaho ngambõbõ gandru. Ba so Ruti, ikumokumo
ia, ibokai gambala, tánõ ba gahenia ba ileagõ tou ia.
8 Ba me talu mbongi, ba tokea Mboasi, ba me ifaõga
ia, ba hiza ndra alawe tánõ ba gahenia.
9 Ba imane: Ha niha ndra’ugõ? Ba imane Ruti: Ruti
ndra’odo, sawuyumõ: bologõ gafiu yaŵa zawuyumõ, me no sananu ndra’ugõ. (Hez.
16, 8).
10 II. Ba imane Boasi: Ya nifahowu’õ Yehowa ndra’ugõ,
onogu! Ebua na wa’omasimõ safuria, moroi ba zi fõfõna andrõ, me no lõ nigohiu
ono matua, he si numana, ba he so’ana’a.
11 Ba hiza, ba bõi busi dõdõu, ya’ugõ onogu! Fefu
hadia ia niŵa’õu, ba utõrõ khõu. Samba banua manõ ndra’aga, ba lõ si lõ aboto
ba dõdõ, wa no ira alawe si sõkhi buabua ndra’ugõ.
12 Ba hiza, si ndruhu sa, sananu ndra’odo; ba so na
zananu bõ’õ, sahatõ moroi khõgu.
13 Iagõ da’e bongī: ba na isanu ndra’ugõ mahemolu
mbanua, ba yamusanu’õ; ba na lõ omasi ia isanu’õ, ba faya wa no sauri Yehowa,
na tenga ya’odo zananu ya’ugõ! Fõrõ, irege moluo!
14 Ba mõrõ ia irege moluo, tánõ ba gahenia. Ba
maoso ia, gasagasa wa’oroma dõi niha. Imane sa dõdõnia Boasi: Lõ tola terongo,
wa no mõi ba golayama mbasitõ ndra alawe andrõ!
15 Ba imane: Bologõ lembeu andrõ! Ba i’oro’õ. Ba isu’a
khõnia gandru, samba lauru a matonga, ifa’ohe’õ khõnia.
16 Ba irugi yomo mbanua. Ba me irugi yomo khõ
ninania, ba imane da’õ: He wisa khõu, onogu? Ba idunõdunõ khõnia fefu, he wisa
niha andrõ khõnia, ba imane: 17 Gandru andre, si samba lauru a matonga, ibe’e khõgu,
imane sa: Lõ tola lõ monoro danga ndra’ugõ wangawuli khõ ninau!
18 Ba imane inania: Honogõ’õ, onogu, irege õ’ila,
he wisa lualua da’õ! Lõ’õ sa ibato niha andrõ, balazi ifalua da’õ ma’õkhõ!
R U T I
Faza 4
I. Isanu mbenua Gelimelekhi Boasi ba ihalõ Ruti. II. Mo’ono Ruti, ono
matua. Tua Dawido.
1 I. Ba mõi miyaŵa ba mbawa gõli Mboasi ba mudadao
ia ba da’õ. Ba me itõrõ sibai sananu andrõ, niŵa’õ Mboasi, ba imane khõnia: Ae
ba da’e, sane, dadao tou! Ba mõi ia ba ngainia, mudadao ia. (Moz. V. 25, 5, b.
t.).
2 Ba dafulu iŵa’õ satua Boasi, imane: Midadao tou,
ba da’e! Ba me no dumadao ira, ba imane khõ zananu andrõ:
3 Benua andrõ khõ ga’ada Elimelekhi andrõ, ba no i’amaŵa
Na’emi andrõ, si no mangawuli moroi ba danõ Ndraono Moabi.
4 Ba no uŵa’õ tõdõgu, ufarongogõ khõu, umane: Tema
sanu ia, ba zi so andre, ba zi so satua mbanuada andre. Na nilau dõdõu sananu
ndra’ugõ, ba sanu ia. Ba na lõ omasi’õ õsanu, ba ombakha’õ khõgu, ena’õ u’ila
watahõgõ! Baeromõ, ba samõsa lõ si tola mananu ya’ia, hatõ ya’o, na aefa ndra’ugõ!
Ba imane: Ya’odo zananu.
5 Ba imane Boasi: Ba na luo õ’õli mbenua andrõ khõ
Na’emi, ba khõu gõi Ndraono Moabi andrõ, lakha zi no mate andrõ, ba wangorifi
tõi zi mate andrõ ba dána khõnia tanõ andrõ.
6 Ba imane sananu no mege: Ba tebai usanu, fa bõi
tefara’u dána khõgu ube’e. Sanu khõu nisanugu ena’õ, me tebai ya’odo zananu.
7 Ba ba Ndraono Gizeraëli me fõna, amaedola nitutu
tanõ, na so nisanu ba ma nifalalini, ba iheta mbadagahenia ba ibe’e khõ nawõnia
— da’õ wangaro hadia ia ba Ndraono Gizeraëli.
8 Ba imane sananu andrõ [ena’õ] khõ Mboasi: Sanu
ia khõu! ba iheta mbadagahenia.
9 Ba imane Boasi ba zatua mbanua ba ba zato fefu: Ya’ami
zi so ba mbõrõ ma’õkhõ, wa no u’õli gokhõta Gelimelekhi andrõ fefu ba okhõta
ndra Maloni Khiliyoni fefu, khõ Na’emi andrõ.
10 Ba baero õ, ba no uhalõ gõi Ndraono Moabi andrõ,
Ruti andrõ, lakha Maloni, ba wangorifi tõi zi no mate andrõ ba dána khõnia
tanõ, ena’õ bõi taya dõi zi no mate andrõ ba watalifusõta ba ba mbawa gõli mbanuara
— ya’ami zi so ba mbõrõ ma’õkhõ!
11 Ba lamane sato fefu, ba da’õ ba mbawa gõli, awõ
zalaŵa: Si so ba mbõrõ ndra’agá! Yamutolo ndra alawe andrõ, si mõi yomo khõu Yehowa,
ena’õ si mane Rakhela ba Lea, awe Ndraono Gizeraëli andrõ si darua! Ya salaŵa
ndra’ugõ ba Geferata ba ya teturia dõimõ ba Mbetilekhema! (Moz. I. 29).
12 Ba ya si mane omo Weresi andrõ, ono Yuda khõ
Damara, nomou, ba nga’õtõ andrõ, nibe’e Yehowa khõu dania, ono ndra alawe
andrõ, si hulõ nono alawe na. (Moz. I. 38, 29).
13 II. Ba ihalõ Ruti andrõ Boasi, tobali fo’omonia.
Ba me orudu ia khõnia, ba ibe’e khõnia Yehowa manabina ia, ba mo’ono, ono matua.
14 Ba lamane ira alawe khõ Na’emi: Nisuno Yehowa,
si no manehe khõu sananu ma’õkhõ, tobali tetõtõi dania dõinia ba Ndraono
Gizeraëli.
15 Da’õ zangokafui tõdõu ba sondrorogõ ya’ugõ ba wa’atuamõ,
me no umõnõu andrõ, sangomasi’õ ya’ugõ, zadono ya’ia — ya’iā andrõ, si no abõlõ
moguna khõu, moroi ba zi dafitu ono matua.
16 Ba ihalõ nono andrõ Na’emi, ihagi ba tobali
sangai ono ia.
17 Ba lafatõrõ dõi ira alawe si fahatõ omo khõnia,
lamane: No mo’ono Na’emi; ba Obedi labe’e tõinia — ya’iā nama nama Dawido
andrõ, Iza’i.
18 Ba da’e nga’õtõ Weresi andrõ: Ono Weresi, ba
Eseromo, (Nga’õt. I. 2, 5. Mat. 1, 3 b. t.)
19 ba ono Geseromo ba Aramo, ba ono Garamo, ba
Aminadabi,
20 ba ono Gaminadabi, ba Nahaso, ba ono Nahaso, ba
Salemo,
21 ba ono Zalemo, ba Boasi, ba ono Mboasi, ba
Obedi. 22 Ba ono Gobedi, ba
Iza’i, ba ono Giza’i, ba Dawido.
Posting Komentar