SURA FILIFI

Table of Contents

 

SURA FILIFI

FILIFI

FAZA 1

I. Fangowai Waulo. II. Fangandrõ saoha gõlõ. Fa’omasi Waulo mbanua Wilifi. Fangandrõnia, salahira. III. I’ombakha’õ hadia zi no gõna ia. IV. I’a’aro’õ dõdõra.

1 I. Faulo zanura da’e ba Timoteo, enoni Keriso Yesu, ba ni’amoni’õ andrõ, khõ Keriso Yesu, fefu, si so ba Wilifi, awõ zatua ba awõ genoni. (Kor. II. 1, 1 b. t. Hal. zin. 16, 12).

2 Yafalukha ami wa’ebua dõdõ ba fa’ohahau dõdõ, khõ Na mada Lowalangi, ba khõ Zo’aya ya’ita, Yesu Keriso. (Kol. 1, 2).

3 II. U’andrõ saoha gõlõ khõ Lowalangigu, ero na itõrõ tõdõgu ami, (Rom. 1, 8 b. t.), 

4 lõ mamalõmalõ, ero mangandrõ ndra’o; omuso dõdõgu, ba wangandrõ andrõ, salahimi fefu; 

5 bõrõ me no mitolo ba wangombakha turia somuso dõdõ andrõ, i’otarai mbõrõta, irugi da’e.

6 Ba da’õ moroi, wa faduhu dõdõgu, samõrõgõ mege halõŵõ si sõkhi andrõ, ba dõdõmi, ba ifalua gõi, irugi luo Keriso Yesu andrõ. (Kor. I. 1, 6—8). 

7 Si manõ zi nangea dõdõgu khõmi, me no so ami ba dõdõgu; ba faoma, he ba rategu andre, ba he ba wamaduhu’õ turia somuso dõdõ, ba ba wanga’aro’õ ya’ia, ba mo’urakha ami fefu, ba wa’ebua dõdõ andrõ khõgu. 

8 Lowalangi sa zamaduhu’õ khõgu, ha wa’abõlõ omasido falukha khõmi fefu, moroi ba dõdõ Keriso Yesu. (Rom. 1, 9 b. t.). 

9 Ba da’õ ni’andrõgu, ena’õ itugu tedou na ba wa’omasimi andrõ wa’aboto ba dõdõ, awõ ngawalõ wangila fefu; (Kol. 1, 9); 

10 ena’õ mi’ila mitimba tõdõmi, hadia zi sõkhi, ena’õ ohauhau ami, ba ena’õ lõ manendre ami, irugi luo Keriso andrõ, (Rom. 12, 1. 2. Tes. I. 3, 13),

11 ba ena’õ fahõna khõmi mbuabua wa’atulõ dõdõ, si oroi Yesu Keriso, ba wamolakhõmi Lowalangi, ba ba wanuno ya’ia. (Fet. I. 1, 7).

12 III. Ba omasi ndra’o, na mirongo, ya’ami ira talifusõ, wa no tobali abõlõ terongo duria somuso dõdõ, 

13 ba zi gõna ndra’o andrõ, irege oroma rategu andre, khõ Keriso, ba zaradadu andrõ, ma’afefu, ba ba dánõ bõ’õ fefu. (F. 4, 22). 

14 Ba no ato dalifusõ, si faduhu tõdõ, ba rategu andre, bõrõ Zo’aya, ba no tedou wa lõ aiwõ ira, wangombakha taroma li Lowalangi, lõ ata’u ira. 

15 So sa gõi õsa, zangombakha Keriso, soroi ba wa’afõkhõ dõdõ, ba me no omasi ira wasosota, ba so õsa, ba moroi ba wa’asõkhi dõdõ. 

16 Soroi ba wa’omasi, ba me no la’ila, famaduhu’õ turia somuso dõdõ halõŵõgu andrõ. (Kor. II. 3, 17). 

17 Ba soroi ba wasosota, ba lõ sõkhi wangombakha’õra Keriso, me lawai lanõnõ rategu andre fa’afõkhõ. (Tim. II. 1, 8). 

18 Ba hadia sa? Te’ombakha’õ sa atṍ Keriso, gofu he wisa, he ba wayafaya, ba he ba zi duhu; ba da’õ omuso dõdõgu, ba lõ zi lõ omuso dõdõgu na dania. 

19 U’ila sa, tobali fangorifigu da’õ dania, bõrõ wangandrõmi, ba fanolo Geheha Yesu Keriso andrõ. (Kor. II. 1, 11). 

20 Itõrõ wehulu dõ lõgu andrõ ba fonõtõnagu, wa sambalõ lõ’õ, saila ndra’o, wa lõ’õ manõ fa’aiwõ: si mane fõna fefu, si manõ gõi iada’e, te’ebua’õ dõi Keriso, ba mbotogu andre, he ba wa’auri, ba he ba wa’amate. 

21 Fa’auri sa khõgu Keriso, ba hare khõgu wa’amate. 

22 Ba na so nisõndragu, ba wa’auri ba mboto andre, ba lõ u’ila, hezo nihalõgu. 

23 Ba no manufa manõ dõdõgu, ba zi dua balo andrõ: omasido mofanõdo ba sodo khõ Keriso; si sõkhi sibai sa da’õ; (Kor. II. 5, 8); 

24 ba abõlõ moguna, lõ ahetado, ba mboto andre, bõrõ ami. 

25 Ba me faduhu dõdõgu ba da’õ, ba u’ila, lõ ahetado, ba lõ aefado khõmi fefu, ba wamanõi ya’ami ba ba wangomusoi’õ tõdõmi, ba wamati. (F. 2, 24).

26 Ena’õ fahõna khõmi mbõrõ wanuno ya’ami, ba khõ Keriso, bõrõ ndra’o, fangawuligu, na mangawulido zui khõmi. (Kor. II. 1, 14).

27 IV. Ba ha da’õ: mihaogõ mbuabuami, si faudu ba duria somuso dõdõ andrõ, khõ Keriso, ena’o abe’e ami, ha sambua gera’era, ha sara dõdõ, wanolo ba wanimba si fatuwu ba wamati ba duria somuso dõdõ andrõ, he mõido mufaigi ami, ba he lõ ya’o, ba urongo he wisa khõmi. (Efes. 4, 1. F. 2, 2. Yud. 3). 

28 Ba ena’õ lõ’õ manõ lakeani ami samadaõ andrõ; tandra wa’atekiko da’õ khõra, ba tandra wangorifi sa khõmi, ba moroi ba Lowalangi da’õ. (Tes. II. 1, 4. 5).

29 Noa sa tetehe khõmi — fa’ebua dõdõ — mitaha wamakao bõrõ Keriso, tenga ha famati khõnia, (Hal. zin. 5, 41), 

30 ba faoma wasõndratada, si no mi’ila khõgu, ba nirongomi khõgu iada’e. (Hal. zin. 16, 22 b. t. Tes. I. 2, 2).

 

 

FILIFI

FAZA 2

 

1. Famarou tõdõ, ena’õ na ha sara dõdõ, ba II. bõi fayaŵa; famaedo Keriso; III. niforege wangalui lala wangorifi andrõ. IV. I’ombakha’õ khõra Faulo, ifatenge Dimoteo ba Efaforito.

1 I. Ba na moguna na hadia ia wamarou tõdõ, ba khõ Keriso, na moguna na hadia ia wondrara dõdõ, soroi ba wa’omasi, na so hadia ia wefao ba khõ Geheha, na so hadia ia wa’ogõlõ dõdõ ba fa’ahakhõ dõdõ, (Efes. 4, 1—3. Kol. 3, 12 b. t.), 

2 ba mifo’ahonoa wa’omuso dõdõgu andrõ, ena’õ ha sara dõdõmi, ena’õ faoma wa’omasimi nawõmi, ena’õ ha sambua dõdõ ba ha sambua gera’era. (F. 3, 16. Kor. I. 1, 10). 

3 Bõi mifonaha wasosota, ba he fayaŵasa; mi’ide’ide’õ ami, ba ya’ebua ba dõdõ zamõsana nawõnia, moroi khõnia. (Gal. 5, 26. Rom. 12, 10).

4 Bõi ha soguna khõnia ibe’e ba dõdõnia zamõsana, soguna khõ nawõnia gõi yamube’e ba dõdõnia. (Kor. I. 10, 24).

5 II. Si mane tõdõ Yesu Keriso, ya si manõ gõi dõdõmi. (Yoh. 13, 15).

6 Ya’ia, he ŵa’ae no nga’eu Lowalangi nga’eunia, ba ba dõdõnia, ba tenga sa nirabu, wa no fagõlõgõlõ ia khõ Lowalangi; (Kol. 1, 15), 

7 iheta khõnia da’õ, ihalõ nga eu zawuyu, ba tobali fakhilikhili ia ba niha, ba amuatania, ba si mane amuata niha, wamaigi niha. (Kor. II. 8, 9. Yes. 52, 13 b. t. Heb. 2, 14. 17). 

8 I’ide’ide’õ ia, molo’õ ia, irugi wa’amate, fa’amate ba rõfa. (Yoh. 14, 31. Heb. 5, 8). 

9 Andrõ gõi no ibali’õ salaŵa sebua ia Lowalangi, ba no ibe’e bualania khõnia dõi andrõ, sebua moroi ba dõi bõ’õ fefu. (Efes. 1, 20 b. t. Heb. 1, 4 b. t.).

10 Ena’õ ba dõi Yesu andrõ latuhi danõ dozi si so ba zorugo, awõ zi so ba guli danõ, awõ zi so barõ danõ; (Mat. 28, 18. Rom. 14, 11. Fam. 5, 13. 14);

11 ba ena’õ dozi bewe manehe, wa no So’aya Yesu Keriso, ba wamolakhõmi Lowalangi Ama. (Hal. zin. 2, 36; 10, 36. Rom. 14, 9).

12 III. Andrõ, ya’ami ni’omasi’õgu, si mane folo’õmi li, gõtõ wa’ara, si manõ gõi mi’alui wangorifimi andrõ ba mbanua furi, sata’u ami ba sanizinizi, bõi ha si mane me sodo, mendrua manõ na iada’e, me lõ ya’odo. (Fet. I. 1, 17. Sin. 2, 11). 

13 Faoma sa Lowalangi zanga’asogõ ba dõdõmi, he fa’edõna, ba he famalua, bõrõ wa’ebua dõdõnia andrõ. (Kor. II. 3, 5). 

14 Fefu, hadia ia, nilaumi, ba bõi mikõkõkõkõ, ba bõi manufa dõdõmi, (Yak. 1, 6 b. t.), 

15 ena’õ tobali si lõ sinegu ami, ba sohauhau, ono Lowalangi, si lõ si sala, bakha ba hunõ niha andre, sabila tõdõ, si no tefuyu; oroma ami, ba gotaluara, sohagaini uli danõ. (Fet. I. 2, 12. Mat. 5, 14 b. t.). 

16 Ena’õ bõi mibõhõli daroma li fangorifi andrõ, ba wanunogu ya’o, na luo Keriso, wa no tenga faya nitõrõgu, awõ wa no tenga zayazaya gõlõ wa’erege dõdõgu andrõ. (Kor. II. 1. 14). 

17 Ba he tebe’e sumange ndra’o, ba wame’e sumange famatimi andrõ, ba wo’ere ba da’õ, ba omuso dõdõgu, owuawua dõdõgu, awõmi fefu. (Tim. II. 4, 6. Kor. II. 7, 4).

18 Ba mi’omusoi’õ dõdõmi ba da’õ, mi’owuawua’õ dõdõmi, aŵõgu. (F. 4, 5).

19 IV. Ba udõnadõna sa khõ Zo’aya, Yesu, alio ufatenge khõmi Dimoteo andrõ, ena’õ terara dõdõgu gõi, na urongo he wisa khõmi. (Tes. I. 3, 2). 

20 Samõsa lõ khõgu, si fagõlõgõlõ tõdõ khõgu, si manõ, si onorogõi tõdõ ya’ami, si ndruhundruhu. (Tim. II. 4, 10. 16).

21 A’oi sai la’alui dána khõra, ba lõ la’alui hadia ia khõ Keriso Yesu.

22 Ba fa lõ farõi ia, si no mutandra, ba no mi’ila, wa awõgu ia, hulõ nono, awõ namania, ba halõŵõ ba duria somuso dõdõ andrõ. (Tim. I. 1, 2). 

23 Da’õ sa nidõnadõnagu, nifatenge; u’anema’õ, na no u’ila, he wisa khõgu. 

24 Faduhu sa dõdõgu khõ Zo’aya, alio so ndra’odo gõi. (F. 1, 25). 

25 Ba no uŵa’õ tõdõgu, lõ tola lõ ufatenge khõmi Gefaforito, talifusõ andrõ, awõgu ba halõŵõ ba awõgu ba wasõndrata, sinengemi andrõ, enonimi ba zoguna khõgu, (F. 4, 18), 

26 me no humulu dõdõnia khõmi fefu, ba me no abu dõdõnia, me no mirongo, wa no mofõkhõ ia. 

27 Ba duhu sa, no mofõkhõ ia, ahatõ wa’amate, ba no ihakhõsi tõdo ia Lowalangi, ba tenga ha ya’ia, ya’odo sa gõi, fa bõi fatete khõgu wa’abu dõdõ. 

28 Andrõ aõsõ sibai dõdõgu, wamatenge ya’ia, ena’õ ifuli omuso dõdõmi, na mi’ila ia, ba ena’õ anono gõi wa’abu dõdõgu. 

29 Andrõ mifonaha ia khõmi, khõ Zo’aya, ya’omuso manõ dõdõmi, ba mifosumange zi manõ. (Kor. I. 16, 18. Tim. I. 5, 17). 

30 Halõŵõ Keriso sa mbõrõ, wa no irugi zahatõ ba wa’amate, no i’ositengagõ nosonia, ba we’amõi salahimi, enonigu, me lõ ya’ami.

 

FILIFI

FAZA 3

 

I.                  Ifangelama ira Faulo, ba zamahaõ, andrõ, samaelungu ya’ira. II. Tõdõ Waulo, awo nigohinia. III. Ifarou dõdõra, ba wolo’õ khõnia ba da’õ.

1 I. Ba baero da’õ, ya’ami ita talifusõgu, ba mi’omusoi’õ dõdõmi, ba khõ Zo’aya! Lõ’õ sa abua gõlõgu, na da’õ zui usura khõmi, ba faduhu dõdõmi. (F. 2, 18. Sin. 32, 11; 33, 1). 

2 Mifaigi nasu andrõ, mifaigi zohalõŵõ andrõ, si lõ sõkhi, mifaigi wanataba andrõ. (Mat. 7, 6. Fam. 22, 15. Yes. 56, 10 b. t. Kor. II. 11, 13. Gal. 6, 12). 

3 Ya’ita sa niboto andrõ, samosumange Lowalangi, moroi ba Geheha Lowalangi andrõ, ba ba khõ Keriso Yesu tasuno ita, ba lõ faduhu dõdõda ba nõsi niha. (Rom. 2, 29. Gal. 6, 14—16). 

4 He ŵa’ae no so khõgu, wa tola faduhu dõdõgu gõi ba nõsi niha ena’õ. Na so dánõ bõ’õ, sanguma’õ tõdõnia, faduhu dõdõnia ba nõsi niha, ba mendrua manõ ndra’odo. (Kor. II. 11, 21 b. t.). 

5 No laboto ndra’o, me no ŵalu bongi ndra’odo, Iraono Gizeraëli ndra’odo, mado Mbeniyami, niha Heberaio ndra’odo, ba niha Heberaio ndra amagu, farizaio ndra’o, wolo’õ oroisa, (Rom. 11, 1. Hal. zin. 26, 5),

6 samorege folohi banua Yesu andrõ, ba ba wa’atulõ dõdõ andrõ, soroi ba goroisa, ba lõ sinegu khõgu. (Gal. 1, 13. Hal. zin. 22, 3 b. t.).

7 II. Ba hadia haregu, fõna, ba no ube’e te’alagu, ba dõdõgu, bõrõ Keriso. (Luk. 14, 33). 

8 Ba fefu, hadia ia manõ sa’ae, ba te’ala manõ, uŵa’õ tõdõgu, bõrõ wa’aboto ba dõdõgu Keriso Yesu, So’aya ya’o, sebua moroi ba dánõ bõ’õ fefu; da’õ mbõrõ, wa no utayaigõ fefu hadia ia, ba sasao ia, uŵa’õ tõdõgu, ena’õ usõndra haregu Keriso, 

9 ba ena’õ oroma, ba khõnia sodo, ba lõ khõgu fa’atulõ dõdõ, khõgu, si otarai goroisa; ha fa’atulõ dõdõ andrõ, soroi ba wamati khõ Keriso, fa’atulõ dõdõ soroi ba Lowalangi, ba wamati andrõ; (Gal. 2, 16. 21); 

10 fa aboto ba dõdõgu ia, awõ wa’abõlõ wemaosonia andrõ, awõ wefao ba wamakao andrõ, khõnia, na fagõlõgõlõ ndra’o ba wa’amatenia; (Rom. 6, 4. 5. Kor. II. 4, 10); 

11 ma atṍ ukhamõ wemaoso zi mate andrõ. 

12 Tenga fa no aro ia khõgu, ba ma fa no mo’ahonoa ndra’odo, ba ugohi, ma u’ila ura’u, bõrõ wa no ira’udo gõi Keriso Yesu. (Tim. I. 6, 12. Sin. 73, 23 b. t.). 

13 He ya’ami ira talifusõ! lõ’õ na uŵa’õ tõdõgu, ya’odo andre, no ura’u ia.

14 Sambalõ sa, olifu ndra’odo zi no numalõ, ba ugohi zi so fõnagu, fagohi ndra’o, usaŵa dandra andrõ, luo zi mõna andrõ, ba nikaoni Lowalangi niha, moroi si yaŵa, ba khõ Keriso Yesu. (Kor. I. 9, 24 b. t. Tim. II. 4, 7 b. t.).

15 III. Ba ha wa’ato ita, si no mo’ahonoa, ba tamanõ dõdõda; ba na bõ’õ ena’õ dõdõmi, ba i’oroma’õ gõi khõmi da’õ Lowalangi. 

16 Ba heza zi no tarugi, ba bõi tabulõ’õ ita ba da’õ, wanõrõ. (F. 1, 27; 2, 9. Rom. 12, 16). 

17 Mibe’e dalimi ndra’odo, wolo’õ, ya’ami ira talifusõ! Mitõngõni zi no si manõ wanõrõ lalara, me no famaedo ndra’aga khõmi. (F. 4, 9. Kor. I. 11, 1). 

18 Ato sa zanõrõ lalara, si no asese u’ombakha’õ khõmi, ba mowõi gõi daŵa hõrõgu iada’e, ba wangombakha ya’ira, wa no fatiu ira ba rõfa Keriso andrõ. 

19 Amozuara wa’atekiko, Lowalangira dalura, ba ba zaila ita ebua duriara, ba ngawalõ hadia ia, ba guli danõ, so dõdõra. (Kor. II. 11, 15. Rom. 16, 18). 

20 Ba si no banua ita, ba ba zorugo so; moroi ba da’õ gõi tadõnadõna sangorifi Zo’aya ya’ita, Yesu Keriso, (Yoh. 14, 3; Heb. 11, 13—16; 13, 14. Tit. 2, 13), 

21 samali’õ dania botoda, boto ba wa’ide’ide andre, ena’õ faoma ira mbotonia andrõ, solakhõmi, ba wa’abõlõ andrõ, ba ni’ilania gõi ibe’e barõ mbawania fefu hadia ia. (Kor. I. 15, 43. 49. Yoh. I. 3, 2).

 

FILIFI

FAZA 4

I.                  Itohugõ wamarou tõdõra Faulo. II. I’andrõ saoha gõlõ khõra, ba dolotolo andrõ, nitemania. III. Fango’ozui sura.

1 I. Ba me no si manõ, ya’ami ira talifusõgu, somasi ndra’o, ba zihulu dõdõgu, fa’omuso dõdõgu, ba si no amaedola dakulagu, ba mimanõ wangabe’e’õ ya’ami, ba khõ Zo’aya, ya’ami, somasi ndra’o. (Tes. I. 2, 19. Fil. 1, 27). 

2 U’andrõ khõ Gewodia, ba u’andrõ khõ Zitikhe, ena’õ ha sambua dõdõ, ba khõ Zo’aya. 

3 U’andrõ sa gõi khõu, ya’ugõ awõgu si lõ farõi andrõ, toto ira, si no fa’awõ khõgu, ba wangombakha turia somuso dõdõ, awõ Gelemeno ba awõgu tánõ bõ’õ ba halõŵõ, nitanõ tõi ba zura wa’auri andrõ. (Filem. 2. Fam. 13, 8). 

4 Bõi yamamalõmalõ wa’omuso dõdõmi, ba khõ Zo’aya! ufuli uŵa’õ: Mi’omusoi’õ dõdõmi! (F. 3, 1). 

5 Ya’aboto ba dõdõ niha fefu wa’ebolo dõdõmi andrõ! No ahatõ Zo’aya. (Yak. 5, 8. 9). 

6 Bõi mibusi tõdõ hadia ia, ba gofu hadia ia mbõrõ, na so zabu dõdõmi, ba mibokai khõ Lowalangi, ba wangandrõ ba ba wangalulu, yafao wangandrõ saoha gõlõ. (Fet. I. 5, 7. Efes. 6, 18). 

7 Ba irorogõ dõdõmi, awõ gera’erami fa’ohahau dõdõ andrõ, khõ Lowalangi, sabõlõ moroi ba gera’era niha fefu, ba khõ Keriso Yesu. (Kol. 3, 15. Rom. 5, 1). 

8 Ba hadia baero õ, ya’ami ira talifusõ, hadia zi duhu, hadia zi so tõi, hadia zatulõ, hadia zohauhau, hadia zomasi ita, hadia zatulõ dõdõda famondrongo, na so hadia ia mbuabua si sõkhi, na so hadia ia nisuno, da’õ mifatoutou tõdõmi. (Tit. 3, 8. 14).

9 Nitõngõnimi gõi, nitemami andrõ, nirongomi, ni’ilami khõgu, da’õ milau, ba itolo ami Lowalangi wa’ohahau dõdõ andrõ. (F. 3, 17. Tes. I. 5, 23).

10 II. Ba no omuso sibai dõdõgu, ba khõ Zo’aya, me no ifuli tokea ami, ba wamatoutou tõdõmi soguna khõgu; noa sa mifatoutou fõna gõi, ba lõ lala khõmi. 

11 Tenga andrõ uŵa’õ da’õ, me ambõ khõgu; noa sa to’õ’õ ndra’o, ahono dõdõgu, gefu he wisa khõgu. (Tim. I. 6, 6—8). 

12 Tola numana ndra’odo, ba tola fahõna khõgu, no tefamaha ndra’o, gofu he wisa, ba gofu hadia ia, he sabuso ndra’odo, ba he solofo, he fahõna khõgu; ba he ambõ. (Heb. 13, 5).

13 Ulaŵa manõ fefu, bõtõ zanga’abõlõ ya’o andrõ. (Kor. II, 12, 10).

14 Ba sõkhi zui nilaumi, me no mitolo ndra’odo, ba wamakao andrõ khõgu. 

15 Ba mi’ila sa gõi, ya’ami banua Wilifi, wa ba mbõrõta wangombakha turia somuso dõdõ andrõ, me urõi Makedonia, ba sambua lõ banua, si lõ aefa’aefa khõgu, ba wanolo, baero ami, ba ya’ami. (Kor. II. 11, 9). 16 Me sodo ba Desalonika gõi, ba no mifa’ohe’õ khõgu zoguna khõgu, mato mendrua. (Hal. zin. 17, 1). 

17 Tenga sangalui buala andrõ ndra’odo, ha lualuania andrõ u’alui, si fahõna, ba wangofaya khõmi. 

18 Ba noa sa ahori utema, ba tõra na i khõgu; no fahõna khõgu, me no utema khõ Gefaforito nifa’ohe’õmi andrõ, si sõkhi sibai hua, sumange omasiõ, somasi Lowalangi. (F. 2, 25. Heb. 13, 16). 

19 Ba a’oi ibe’e khõmi dania Lowalangigu fefu zoguna khõmi, ba lakhõmi, ba khõ Keriso Yesu, me no fahõna khõnia. (Kor. II. 9, 8).

20 Ba nifosumange Lowalangi, Amada, gõtõgõtõ wa’ara! Yaduhu. (Gal. 1, 4. 5).

21 III. Mi’owai ni’amoni’õ fefu ba khõ Keriso Yesu, la’owai ami awõgu andre, talifusõ. 

22 La’awai ami fefu ni’amoni’õ, ba ofõna sa zi so yomo khõ kaizaro andrõ. (Kor. II. 13, 12). 

23 Ya’ebua dõdõ Zo’aya ya’ita, Yesu Keriso, ba dõdõmi andrõ! (Kor. I. 16, 23).